یوری الکسی‌یویچ گاگارین ( به روسی : Юрий Алексеевич Гагарин ) ( زاده ۹ مارس ۱۹۳۴ – درگذشته ۲۷ مارس ۱۹۶۸ ) فضانورد روسی و نخستین فضانورد جهان بود . یوری گاگارین در روز ۱۲ آوریل ۱۹۶۱ میلادی توسط فضاپیمای وُستوک ۱ به فضا رفت و به مدت ۱۰۸ دقیقه مدار زمین را یک دور به‌طور کامل پیمود . عصر سفرهای فضایی انسان با این پرواز آغاز گشت . یوری گاگارین پس از پرواز تاریخی خود به سمت ریاست مرکز آموزش فضانوردان در شهرک ستاره‌ها انتخاب شد . در همین حین و در کنار شغل حرفه‌ای خود ، با بازدید و سخنرانی در شهرها و کشورهای گوناگون ، نقش عمده‌ای در افزایش آگاهی عمومی در مورد سفرهای فضایی ایفا نمود . هشت سال پس از سفر فضایی‌اش ، یوری گاگارین در یک سانحه هوایی کشته شد . یوری گاگارین به خاطر سفر فضایی تاریخی خود تبدیل به ستاره‌ای جهانی شد و نشان‌ها و عنوان‌های افتخار بی‌شماری از سراسر جهان دریافت کرد . شب ۱۲ آوریل هر سال به عنوان « شب یوری » گرامی داشته می‌شود و جشن‌ها و گردهمایی‌هایی در سراسر جهان به یاد نخستین فضانورد جهان برپا می‌گردد .
کودکی
یوری گاگارین در تاریخ ۹ مارس ۱۹۳۴ میلادی در روستای کلوشینو در نزدیکی شهر گژاتسک واقع در استان اسمالنسک در کشور روسیه ( اتحاد شوروی ) چشم به جهان گشود . نام شهر گژاتسک سال‌ها بعد در ۱۹۶۸ ، به افتخار گاگارین به « شهر گاگارین » تغییر داده شد . پدرش الکسی ایوانویچ گاگارین (۱۹۷۳–۱۹۰۲ ) ، و مادرش آنا تیموفیونا ماتویوا گاگارینا ( ۱۹۸۴–۱۹۰۳ ) هردو در یک مزرعه تعاونی به کار اشتغال داشتند . این زوج ۴ فرزند داشتند که یوری گاگارین سومین آن‌ها بود .
جنگ جهانی دوم
یوری گاگارین روز یکم سپتامبر ۱۹۴۱ در روستای کلوشینو به دبستان رفت ، اما در ۱۲ اکتبر همان سال روستای آن‌ها را نیروهای آلمان نازی اشغال کردند و مدارس به مدت دو سال تعطیل شدند . همانند بسیاری از خانواده‌های دیگر در شوروی ، خانواده یوری گاگارین در طول جنگ جهانی دوم با مشکلات زیادی مواجه بودند . نیروهای اشغالگر در سال ۱۹۴۳ خواهر و برادر بزرگترش زویا و والنتین را برای کار اجباری به اردوگاه‌های نازی‌ها بردند ، این دو تا پایان جنگ نتوانستند خانواده‌شان را ببینند . یوری گاگارین در مدرسه دانش‌آموزی کوشا و درسخوان و به قول معلم مدرسه‌اش گهگاهی هم بازیگوش بود ! او از کودکی به پرواز علاقه داشت ، هواپیماهای مدل می‌ساخت و کتاب‌های ژول ورن را با علاقه مطالعه می‌کرد ؛ معلم ریاضی و فیزیک او در طول جنگ جهانی دوم خلبان نیروی هوایی شوروی بوده ، و این موضوع شاید در علاقه گاگارین به پرواز بی‌تاثیر نبوده باشد .
گاگارین نوجوان
در سال ۱۹۴۹ پس از اتمام تحصیلات ابتدایی ، یوری گاگارین در یک مدرسه شبانه فنی آهنگری در بخش ریخته‌گری به کارآموزی مشغول شد . در ۱۹۵۱ برای ادامه تحصیلات در هنرستان فنی ساراتوف قبول شد . هم‌زمان با تحصیل در هنرستان ، یوری گاگارین که همیشه به پرواز علاقه داشت ، به عضویت باشگاه هوایی ساراتف درآمد تا فوت و فن پرواز با هواپیمای سبک را فراگیرد . پشتکار بالای یوری باعث شد که در هنرستان و باشگاه پرواز بدرخشد ، طوری‌که در سال ۱۹۵۱ با رتبه درخشان از هنرستان فارغ‌التحصیل شد و در سال ۱۹۵۵ هم نخستین پرواز انفرادی خود را با هواپیمای سبک یاک-۱۸ انجام داد .
دانشکده نیروی هوایی و ازدواج
در ۱۹۵۵ پس از فارغ‌التحصیلی در هنرستان ، یوری گاگارین به دانشکده نیروی هوایی اورنبورگ رفت تا پرواز با هواپیماهای نظامی را فراگیرد . مدت کوتاهی پس از پرتاب اسپوتنیک-۱ ( اولین ماهواره جهان ) ، او در سال ۱۹۵۷ پس از دریافت مدرک خلبانی هواپیمای میگ-۱۵ با امتیازات بالا از آنجا فارغ‌التحصیل شد . در همان دانشکده بود که با همسر آینده‌اش « والنتینا گُریاچوا » آشنا شد ، و دو سال پس از فارغ‌التحصیلی ، یوری و والنتینا در ۱۹۵۷ میلادی باهم پیوند زناشویی بستند . گاگارین به عنوان خلبان هواپیمای میگ-۱۵ برای مدتی در پایگاه هوایی لوستاری در منطقه مورمانسک در نزدیکی مرز روسیه و نروژ به خدمت مشغول شد ، جایی که پرواز در آن ، به خاطر آب و هوای سخت منطقه خطرناک محسوب می‌شد . یوری گاگارین جوان با ۱۵۷ سانتیمتر قد ، مرد کوچک‌اندامی بود ؛ نکته‌ای که بعدها در انتخاب او به عنوان کیهان‌نورد تأثیر داشت .
ورود به برنامه فضایی
گزینش و آموزش فضانوردان یوری گاگارین در سال ۱۹۵۹ پس از ازدواجش، درخواست کتبی نامزدی خود را برای فضانوردی به سازمان فضایی شوروی تسلیم کرد . یک هفته بعد از او دعوت شد تا برای آزمایش‌های مقدماتی پزشکی به بیمارستان نیروی هوایی در مسکو برود . سال ۱۹۶۰ ، سازمان فضایی شوروی ، پس از مرحله اول گزینش ، ۲۰ نفر از جمله یوری گاگارین را برای پست فضانوردی برگزید . سرگئی کارالیوف ، پدر برنامه فضایی شوروی ، خود بر انتخاب نامزدها نظارت کرده بود . همه این افراد الزاماً بهترین خلبانان کشور نبودند : علاوه بر تسلط کامل به هوانوردی و توان تصمیم‌گیری صحیح در موقعیت‌های دشوار ، وزن ، سلامت جسمی و قد آن‌ها از عوامل کلیدی در انتخاب این افراد بود . موشکی که قرار بود نخستین فضانورد را به فضا ببرد بر اساس موشک نظامی قاره‌پیمای دوربرد آر-۷ ساخته شده بود ، که آن هم در اصل برای پرتاب کلاهک هسته‌ای در مسافت‌های طولانی طراحی شده بود . برای همین فضاپیمای وستوک-۱ سوار بر آن نمی‌توانست بزرگتر از کپسول کلاهک هسته‌ای باشد .
تاریخ نخستین سفر فضایی
یکی از دغدغه‌های دولتمردان و مسئولین سازمان فضایی شوروی ، انتخاب تاریخی مناسب برای نخستین سفر فضایی بود . بر اساس اطلاعات کسب شده ، مقامات شوروی گمان برده بودند که برنامه اولین سفر فضایی آمریکا در روز ۲۰ آوریل ۱۹۶۱ اجرا می‌شود . آنان مصمم بودند فضانورد خود را قبل از آن تاریخ به فضا بفرستند . در عمل ، اولین فضانورد آمریکایی تا یک ماه بعد از آن تاریخ پرواز نکرد . 
برنامه آمریکا برای فرستادن فضانورد به بلندپروازی برنامه شوروی نبود ، و فضاپیمای آمریکایی مرکوری برای پرواز به مدار زمین طراحی نشده بود ، بلکه قرار بود پروازی کوتاه در مسیر پرتابه‌ای ( Ballistic ) زیر مدار زمین در ارتفاع حدود ۱۰۰ مایلی داشته باشد . اما بر اساس تعاریف رسمی ، می‌شد همین پرواز کوتاه را « اولین پرواز فضایی » دانست . به همین علت ، بازه زمانی بین روزهای ۱۱ تا ۱۷ آوریل همان سال برای اولین پرواز فضایی شوروی در نظر گرفته شد .
نخستین پرواز فضایی انسان
آغاز پرواز
یوری گاگارین در ساعت شش و هفت دقیقه صبح روز چهارشنبه ۱۲ آوریل ۱۹۶۱ به وقت مسکو ، از پایگاه فضایی بایکونور با فضاپیمای وستوک-۱ ( نام و شماره سریال: Vostok 3KA-2 ) و با رمز پرواز « درخت سرو » به عنوان نخستین فضانورد جهان به مدار زمین پرواز کرد . متخصصان در مرکز کنترل پرواز ، به وسیله سه کانال رادیویی و یک کانال تلویزیونی با گاگارین در مدار زمین ارتباط داشتند . نخستین جمله‌هایی که یوری گاگارین به زمین مخابره کرد این بود : « پرواز به خوبی ادامه دارد ، دید خوبی دارم ، من زمین را می‌بینم ، خیلی زیبا است » . مشهور است که یوری گاگارین در حال اوج گرفتن به مدار زمین ، آهنگ یک سرود میهن‌پرستانه روسی را زمزمه می‌کرده . این سرود « مام میهن می‌شنود » نام دارد ؛ شعر این سرود اثر یوگنی دولماتوسکی و آهنگ آن اثر دمیتری شوستاکوویچ آهنگساز پرآوازه روسی است . ابیات اول این آهنگ چنین هستند :
| مام میهن می‌شنود | مام میهن می‌داند | |
| که فرزندش | تا کجای آسمان‌ها پرواز کرده‌است |
در حالی که یوری گاگارین در مدار زمین پرواز می‌کرد ، درجه نظامی او به افتخار موفقیتش از ستوانی به سرهنگی ارتقاء پیدا کرد . مدارگرد حامل یوری گاگارین پس از آنکه ۱۰۸ دقیقه با سرعت ۲۷٬۴۰۰ کیلومتر در ساعت ، یکبار زمین را دور زد ، اولین فضانورد جهان را به سلامت به زمین بازگرداند و بدینسان افتخاری بی‌نظیر برای یوری گاگارین و کشورش ، اتحاد جماهیر شوروی سابق به ارمغان آورد . مداری که یوری گاگارین سوار بر وستوک-۱ پیمود ، مداری بیضی شکل بود که حداقل ۱۶۹ و حداکثر ۳۱۵ کیلومتر از سطح متوسط زمین فاصله داشت و صفحه مدار با صفحه استوای زمین زاویه‌ای ۶۵ درجه‌ای می‌ساخت تا فرود یوری گاگارین را در خاک شوروی تضمین نماید .
دیدن یا ندیدن خدا ؟
مدتی پس از پرواز فضایی یوری گاگارین ، شایعات دروغی خصوصاً در جوامع مذهبی و غربی به نقل از او پخش شد مبنی بر اینگه یوری گاگارین در فضاپیمایش گفته که « من این بالا خدایی نمی‌بینم » . چنین عبارتی در هیچ‌جای نوار مکالمات یوری گاگارین در فضا وجود ندارد . 
در سال ۲۰۰۶ میلادی ، سرهنگ والنتین پتروف ، یکی از دوستان نزدیک یوری گاگارین ، طی مصاحبه‌ای بیان چنین عباراتی از سوی یوری گاگارین را تکذیب کرد . وی منشأ شایعه را نقل قولی خارج از مضمون از سخنرانی نیکیتا خروشچف در کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی دانست . خروشچف در این سخنان ضمن حمله به باورهای مذهبی ، گفته بود که « حتی یوری گاگارین به فضا رفت و آنجا هم خدایی ندید » . شاید برخی این عبارات را به یوری گاگارین نسبت داده بودند تا از محبوبیت یوری گاگارین استفاده کرده و اثر تبلیغات خود را بیشتر کنند . از طرف دیگر ، با توجه به اینکه نفوذ کمونیسم در برخی از کشورهای مذهبی یا غربی از دید روحانیت یا دولت تهدید محسوب می‌شده ، این احتمال هم وجود دارد که این شایعه را برای نفی و تیره‌نمایی کمونیسم و پیشرفت‌های تکنولوژیکی شوروی ساخته بوده‌باشند .
پس از پرواز تا مرگ
پلاک نشان دفن یوری گاگارین در دیوار کرملین
در سال ۱۹۶۲ ، یوری گاگارین به سمت معاونت شورای عالی اتحاد شوروی منصوب شد، اما پس از مدتی به مرکز فضانوردی شوروی در « شهرک ستاره‌ها » بازگشت و به مدت ۷ سال در گروهی کار کرد که هدفشان طراحی فضاپیماهایی با قابلیت استفاده مجدد بود . وی پس از مدتی به سمت معاون مدیریت شهرک ستاره‌ها انتخاب شد ، و هم‌زمان به تمریناتش به عنوان خلبان هواپیمای جنگنده ادامه داد . در روز ۲۷ مارس ۱۹۶۸ ، هواپیمای میگ-۱۵ یوری گاگارین و مربی پروازش طی یک پرواز تمرینی دچار سانحه شد و سقوط کرد و هردو سرنشین آن کشته شدند .
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.