یُسِب بِساریُنیس دزِ جوغاشویلی ( به گرجی : იოსებ ბესარიონის ძე ჯუღაშვილი ) مشهور به ژوزف ویساریونویچ اِستالین ؛ ژوزف استالین ( به روسی : Иосиф Сталин ) ( زاده ۱۸ دسامبر ۱۸۷۸ – درگذشته ۵ مارس ۱۹۵۳ ) و ملقب به مرد پولادین ، سیاستمدار کمونیست و رهبر شوروی بود که از اواسط دهه ۲۰ تا مرگش در ۱۹۵۳ رهبر عملی حزب کمونیست اتحاد شوروی و در نتیجه رهبر دو فاکتوی کل این کشور بود . وی از زمان رسیدن به قدرت و جنگ جهانی دوم در نظریه مرد بزرگ جزو تاثیر گذارترین افراد جهان بر تاریخ بشریت به‌شمار می‌آید .
او در شهر گوری در گرجستان که آن زمان بخشی از امپراتوری روسیه بود به دنیا آمد و در ۱۹۲۲ به مقام دبیرکل حزب کمونیست اتحاد شوروی رسید . پس از مرگ ولادیمیر لنین ، ژوزف استالین موفق شد در مبارزه قدرت در دهه ۲۰ بر لئون تروتسکی پیروز شود و رهبری حزب را در دست گیرد .
در دهه ۱۹۳۰ ژوزف استالین تصفیه کبیر را آغاز کرد که به کمپینی از سرکوب سیاسی ، دستگیری و قتل مخالفان معروف است که در ۱۹۳۷ به اوج رسید .
حکومت استالین آثار ماندگار بسیاری داشت که تا پایان دولت شوروی در آن باقی‌ماندند البته مائوئیست‌ها ، خوجه ئیست‌ها ، ضد تجدیدنظرطلب‌ها و بسیاری دیگر او را آخرین رهبر سوسیالیست واقعی در تاریخ اتحاد شوروی می‌دانند و عروج خروشچف و استالین‌زدایی پس از ژوزف استالین را « تجدیدنظرطلبی » می‌خوانند .
ژوزف استالین مدعی بود که سیاست‌هایش بر مارکسیسم-لنینیسم بنا شده‌اند اما اکنون نظام اقتصادی و سیاسی او را بیشتر استالینیسم می‌خوانند . ( گرچه بعضی از طرفداران استالین با این عنوان مخالفند ) .
استالین در ۱۹۲۸ سیاست نِپ ( Новая экономическая политика, НЭП، سیاست‌های نوین اقتصادی ) که در دهه ۲۰ جریان داشت را با « برنامه‌های پنج ساله » و « کشاورزی اشتراکی » تعویض کرد . با این سیاست‌ها و تحت رهبری استالین ، اتحاد شوروی تا پایان دهه ۳۰ از کشوری با جمعیت غالب دهقانی به یکی از قدرت‌های صنعتی جهان بدل شد .
مصادره گندم و غذاهای دیگر توسط مقامات شوروی به دستور ژوزف استالین از عوامل قحطی بین سال‌های ۱۹۳۲ تا ۱۹۳۴ بود ( به‌خصوص در اوکراین ، قزاقستان و قفقاز شمالی ) . بسیاری از دهقانانی که با مصادره و اشتراکی کردن کشاورزی مخالفت می‌کردند با برچسب « کولاک » سرکوب و دستگیر می‌شدند .
قحطی مصنوعی که توسط ژوزف استالین در اوکراین ایجاد شد و به هولودومور مشهور است ، باعث مرگ تا ۱۰ میلیون اوکراینی شد . ژوزف استالین رهبر اتحاد شوروی در زمان جنگ جهانی دوم بود و تحت رهبری او این کشور نقشی حیاتی در شکست آلمان نازی در آن جنگ داشت ( این جنگ در شوروی با نام جنگ کبیر میهنی شناخته می‌شود ) .
پس از جنگ ، ژوزف استالین اتحاد شوروی را به عنوان یکی از دو ابرقدرت جهانی مطرح کرد و تقریباً چهار دهه پس از مرگ او در ۱۹۵۳ این موقعیت همچنان برجا بود .
حکومت ژوزف استالین را بسیاری به « کیش شخصیت پرستی » و شیوه‌های مخفی حذف مخالفین محکوم می‌کنند . نیکیتا خروشچف ، جانشین استالین ، حکومت و کیش شخصیت استالین را در کنگره معروف حزب کمونیست شوروی در ۱۹۵۶ محکوم کرد و پروسه استالین‌زدایی را آغاز کرد که بعدها به جدایی چین و شوروی انجامید .
بسیاری ژوزف استالین را مسئول مرگ مخالفان حکومت او می‌دانند و قتل لئون تروتسکی دوست انقلابی لنین و از رهبران انقلاب روسیه و جنبش ضد استالینی نیز توسط یکی از عاملان حکومت او انجام شد .